Përbërja shpirtërore e thirrësit
Profesor Sejjid Kutubi (Zoti e mëshiroftë!) tregoi interes të madh për këtë aspekt (apo për cilësitë që i parasheh metoda kur’anore për thirrësin) në tefsirin e tij “Fi dhilâlil-Kur’an” kur e komentoi suren “El En’amë”,qoftë në mënyrë të drejtpërdrejtë ose në bazë të aludimit.
Gjatë studimit të kësaj sureje, u bë e qartë se ai (Zoti e mëshiroftë!) i korigjoi disa koncepte të thirrësve ambicioz që para kohe dëshirojnë t’i shohin rezultatet dhe frytet e veprave të tyre, të cilët vërtet gjithnjë mbështeten në ndihmën e Zotit të Madhërishëm, por janë njerëz që shpejtojnë…
Në këtë kontekst, profesor Sejjid Kutubi thotë:
“Disa të sinqertë që shpejtojnë e që nuk persiatin rreth natyrës së kësaj feje dhe rreth natyrës së metodës së fortë hyjnore e cila është formuluar nga Urtësia e të Gjithëdijshmit dhe i Urtit,(Allahut xh.sh.) i Cili e di natyrën e njerëzve dhe nevojave të jetës, ëndërrojnë dhe shpejtojnë! Ata janë sikur ai i cili në fillim propozon të mbështetet da’veti i Pejgamberit (Paqja dhe bekimet e Allahut qofshin mbi të!) nën flamurin nacionalist, social, moral, me qëllim që misioni i thirrjes të realizohet sa më lehtë!
Njerëzit para se të hyjnë në detaje, së pari duhet të jenë të sinqertë ndaj Zotit dhe ta adhurojnë Atë duke e pranuar Sheriatin e Tij dhe duke refuzuar në esencë çdo gjë tjetër… Dëshira duhet të burojë nga dashuria ndaj sinqeritetit në adhurimin e Zotit të Madhërishëm dhe të largohet nga çdo pushtet tjetër përveç pushtetit të Tij!”
Nga fjalët e profesor Sejjid Kutubit vërehet qartë se metoda e tij mbështetet në elementin shpirtëror, me çka thirrësi duhet të pajiset, gjegjësisht në elementin e sinqeritetit, gradualitetit dhe mos shpejtimit, metodë kjo, që njëherit konsiderohet si bazë e lumturisë ose mjerimit të besimtarit në këtë botë dhe në botën tjetër.
Hulumtuesi saudit kur flet për parimet e sjelljes, i thekson tre parime:
Mirësjelljen, të cilën gjithashtu e mbështetet në tre themele:
1. Besim; 2. Adhurim; dhe: 3. Sinqeritet;
2.Karakterin e mirë; dhe:
3. Përputhshmërinë në mes të fjalëve dhe veprave.
Kur flet për sinqeritetin thotë: “Kjo është një fshehtësi e madhe, portë precize dhe karakteristikë më e kërkuar. Pra, së pari këtë duhet kërkuar nga udhëheqësi, i cili duhet të veprojë e të mësojë vetëm për hir të Zotit të Madhërishëm dhe të qëndroj larg qëllimeve të epshit dhe atyre të krijesave…”
Sipas mendimit tim, gjëja më kryesore dhe arsyeja e të gjitha të mirave është sinqeriteti. Sinqeriteti i dallon njerëzit seriozë nga të tjerët dhe në bazë të kësaj cilësie të madhe, Zoti shpërblen në Ditën kur s’ka dobi as prej pasurisë e as prej fëmijëve, përpos atij që i shkon Zotit me zemër të pastër dhe të shëndoshë. Kjo portë madhështore e përmirëson shpirtin, e pastron atë dhe e edukon.
Ne plotësisht jemi të bindur se me cilësinë e sinqeritetit janë urdhëruar të gjithë pejgamberët dhe të dërguarit (Paqja dhe bekimet e Allahut qofshin mbi ta!) që nga Ademi deri në Pejgamberin e fundit, zotëriun tonë Muhammedin (Paqja dhe bekimet e Allahut qofshin mbi të!), që ishte i sinqertë, besnik dhe i dërguar mëshirë për tërë botët.
Pra, të jetojmë me këto ajete kur’anore dhe t’i shohim këto udhëzime hyjnore të drejtuara pejgamberëve dhe të dërguarëve (Paqja dhe bekimet e Allahut qofshin mbi ta!), se si ata urdhëroheshin të veprojnë në bazë të këtij parimi:
“E duke qenë se ata nuk ishin të urdhëruar me tjetër por që të adhuronin Allahun me një adhurim të sinqertë ndaj Tij, që të largohen prej çdo besimi të kotë, ta falin namazin, të japin zeqatin, se ajo është feja e drejtë”. (el Bejjine, 5).
“Shpallja e Librit është prej Allahut, të Gjithëfuqishmit, të Urtit. Ne të shpallëm ty Librin për hir të së vërtetës, andaj ti adhuroje Allahun duke qenë i sinqertë në adhurimin e Tij!” (ez Zumer, 1-2).
“Edhe Iljasi ishte prej të dërguarve Tanë. Kur ai, popullit të vet i tha: “A nuk jeni kah frikësoheni?” A e adhuroni “Ba’ël-in” (emër i një statuje) e braktisni adhurimin ndaj më të mirit që është Krijues? Allahun, Zotin tuaj e të prindërve tuaj të hershëm!!” Ata e përgënjeshtruan, andaj ata medoemos janë të sjellë në Xhehennem. Me përjashtim të robërve besnikë ndaj Allahut.” (Saffat, 123-128).
Pra të jemi të vëmendshëm dhe të kemi kujdes ashtu siç pati profesori dhe shehidi Sejjid Kutub (Zoti e mëshiroftë!), ngase ai më së miri e kuptoi dhe punoi sipas domethënies së sinqeritetit, u maltretua dhe duroi derisa flijoi jetën e vdiq me fytyrë të ndritshme, të ndriçuar e fisnike.
Përmirësimi i aspektit shpirtëror loz rol të madh në personalitetin e thirrësit që të jetë i suksesshëm në qëndrimin dhe në punën e tij. Përmirësimi i shpirtit nga të gjitha aspektet ripërtërirëse të lejuara, është njësoj sikur përmirësimi i një pallati të madh e të lartë. Ata që e injoruan këtë aspekt dështuan dhe nuk korrën asnjë farë suksesi. Përmirësimi i shpirtit të thirësit, formimi dhe përgatitja e tij për detyra konkrete janë çështje obligative në këtë fê të pastër dhe kushte të nevojshme për përgatitjen e thirrësve.
Gjenerata e parë e sahabëve fisnikë (Zoti qoftë i kënaqur me të gjithë ata!) është marrë me këtë aspekt, ndaj dhe për këtë ishin ndriçues në errësirë, udhërrëfyes dhe udhëzues për në rrugën e drejtë në tërë botën dhe krijesa më të vlefshme. Edhe prof. Hasan Ed’hemi në lidhje me këtë çështje, mendon ngjashëm sikur profesor Sejjid Kutubi. Prof. Hasan Ed’hemi thotë:
“Fuqia shpirtërore është bazë e personalitetit të thirësit dhe pa të, ai do të jetë i zbrazët, gjegjësisht si trupi pa jetë… Fuqia shpirtërore e Pejgamberit (Paqja dhe bekimet e Allahut qofshin mbi të!) ishte e fuqishme, e lartë, dhe për rrjedhojë u bë shembëlltyrë, atraktive dhe kështu mjaft ndikoi te njerëzit, të cilët menjëherë, fare pa hezitim, filluan t’i përgjigjen thirrjes së tij dhe instiktivisht e donin me sinqeritet e besnikëri dhe e përcillnin me besim e ambicie, si dhe sakrifikonin në rrugë të Islamit me çdo gjë të vlefshme e të çmueshme.”
Në bazë të sqarimit të aspektit të rëndësishëm shpirtëror nga aspekti i metodës kur’anore dhe cilësive që duhet t’i ketë thirrësi, profesor Sejjid Kutubi kishte qëndrim dhe metodë që përputheshin me metodën e Kur’anit Fisnik duke u inspiruar nga disa cilësi të cilat Zoti i Madhërishëm ia mësoi Pejgamberit (Paqja dhe bekimet e Allahut qofshin mbi të!), që të qëndrojë para gjërave të cilat i kërkonin njerëzit që t’i bëjë, por që ishte e vështirë t’i bënte njeriu i rëndomtë…
Pra, të shohim me precizitet dhe koeshiencë fjalët që i thotë gjatë tefsirit të ajetit kur’anor:
“Thuaj: “Unë nuk u them juve se i kam në kompetencë depotë e Allahut (e t’ju sjellë mrekulli), as nuk pretendoj se i di fshehtësitë (e t’ju tregoj) se kur do t’u vijë dënimi”. (el En’amë, 50).“Xhahilijeti (i cili kishte devijuar nga koncepti i vërtetë i mesazheve qiellore) kishte koncepte të tilla të kota rreth pejgamberllëkut dhe natyrës së Pejgamberit. Njerëzit prisnin gjëra të tilla prej atyre që proklamonin pejgamberllëkun dhe herë kërkonin që t’ua paratregonin të fshehtën e herë kërkonin që të ndikonin në ligjet e Universit, nëpërmjet magjisë dhe magjistarëve.
Nisur nga kjo, edhe idhujtarët kërkonin të njëjtat gjëra nga Muhammedi (Paqja dhe bekimet e Allahut qofshin mbi të!) ndaj dhe për korrektimin e iluzioneve të tilla, në Kur’an vazhdimisht përsëriteshin të dhëna rreth natyrës së mesazhit dhe natyrës së Pejgamberit (Paqja dhe bekimet e Allahut qofshin mbi të!) Në këtë kontekst, në ajetin 50 të sures “El En’amë” thuhet:
“Thuaj: “Unë nuk u them juve se i kam në kompetencë depotë e Allahut (e t’ju sjellë mrekulli), as nuk u them se unë jam engjëll. Unë ndjek vetëm atë që më shpallet mua. Thuaj: “A janë baras i verbëri dhe ai që sheh?” A nuk mendoni?” Ai (Muhammedi) urdhërohet nga Zoti që njerëzve t’ju ofrojë:
* Vetveten të pastër nga thashethemet që ekzistonin në xhahilijetrreth natyrës së Pejgamberit dhe pejgamberllëkut dhe t’ua ofrojë këtë besim që ishte i pastër nga gënjeshtrat e mashtrimet: Këtë besim e bartë Pejgamberi dhe vetëm me udhëzimin e Zotit e ndriçon rrugën!;
* Ai duhet të mësojë nga inspirimi i Zotit, i Cili ia mëson atë që
nuk e di;
* Ai nuk i di fshehtësitë e Zotit që t’ju tregojë ithtarëve të vet;
* Ai nuk i ka çelësat e fshehtësive që t’ju tregojë ithtarëve të vet se çka do të ndodhë; dhe:
* Ai është njeri, pejgamber dhe besimi është i rëndomtë, i ndritshëm, i qartë dhe i kapshëm.
Besimi është pëshpëritje e këtij instikti, shtyllë e kësaj jete, udhëheqës për në ahiret dhe udhëzues për te Zoti. Besimi nuk ka nevojë për ornamente dhe ai do të jetë gjëja më e rëndësishme për të. Kush dëshiron ta përdorë si gjësend tregu, atëherë ai nuk e kupton natyrën e tij, nuk e di vlerën dhe nuk do të ketë kurrfarë dobie prej tij.
Për këtë shkak, Pejgamberi (Paqja dhe bekimet e Allahut qofshin mbi të!) urdhërohet që besimin njerëzve t’ua ofrojë në këtë mënyrë të pastër nga çdo ornament, ngase nuk ka nevojë për gjëra të tilla. Ata që e pranojnë në këtë mënyrë, nuk vrapojnë pas pasurisë dhe kësaj bote, por njerëzit i dallojnë vetëm në bazë të devotshmërisë dhe anojnë kah udhëzimi i Zotit që është më Fisniku dhe më i Pasuri!”
Nga ajo që u theksua më sipër, konkludojmë se metoda e profesor Sejjid Kutubit nënkupton aktivitetin e thirrësit brenda metodës kur’anore dhe mosdaljen nga kërkesa e Zotit dhe ajo e Pejgamberit (Paqja dhe bekimet e Allahut qofshin mbi të!) për t’u edukuar me edukatën e Kur’anit në çdo aspekt.
Pra me cilësi të tilla duhet të pajisen thirrësit, si nga aspekti shpirtëror ashtu edhe nga aspekti i sjelljes…
Kur flasim për përmirësimin e aspektit shpirtëror nuk nënkuptojmë aspektin sufik; izolimin nga njerëzit dhe qëndrimin në vetmi e nëpër vende të izoluara(xhami e teqe) për të bërë dhikër, zuhd e askezë… Kjo është temë në vete dhe për këtë çështje nuk është vendi që këtu të flasim më hollësisht.
Aspekti shpirtëror nënkupton përgatitjen e muslimanit që ta dojë Zotin dhe Pejgamberin qysh prej fëmijërisë si dhe ta dojë atë që i afron me ta, siç janë p.sh.: dijetarët e mëdhenj, njerëzit e mirë etj.; dhe të mësojë prej tyre e të shoqërohet me ta për të përfituar nga përvoja e tyre, me qëllim që sa më lehtë të ballafaqohet me sfidat e jetës dhe për të qëndruar i palëkundur para vështirësive që mund t’i shafqen në jetë, si dhe ta mësojë Sheriatin dhe shkencat e ndryshme fetare.
Pyetja e rëndësishme që mund të shtrohet këtu është: Cilat janë mënyrat dhe rrugët për realizimin e këtij qëllimi të lartë e të vlefshëm? Si përgjigje ndaj kësaj pyetje, dijetarët i theksojnë disa rrugë dhe disa mënyra për realizimin e këtij qëllimi:
1. Kujdesi ndaj namazeve, farzeve dhe sunneteve në kohët e parapara,
ndaj namazit me xhemat, posaçërisht namazit të sabahut.
2. Leximi i Kur’anit me persiatje e kuptim si dhe leximi i literaturës së tefsirit në rast të moskuptimit të domethënieve të teksteve apo fjalëve si dhe të ketë kujdesë ndaj nafileve, siç janë p.sh.: namazi i natës dhe namazi i drekës, agjërimi i ditëve që janë sunnet për t’u agjëruar…
3. Kujdesi ndaj dhikrit dhe përmendjes së Zotit të Madhërishëm, të ketë zemër të pastër, mendje të çiltër, të largohet nga lëvizjet e pahijshme gjatë dhikrit, si p.sh.: vallëzimi apo lëvizjet e ndryshme gjatë dhikrit, apo ngritja e zërit lartë, ashtu siç veprojnë disa tarikate të devijuara sufiste. ShejhulIslam Ibn Tejmije thotë: “Vallja, muzika dhe lëvizja e valltarëve gjatë dhikrit; sipas fesë konsiderohen mëkate, kënaqësi e lojë.”
4. Përgatitja për sakrifikim: “Thirrësi është udhëheqësi i njerëzve ndaj dhe duhet të jetë shembëlltyrë në sakrifikim. Ai duhet të sakrifikojë shumë kohë e pasuri për ata që kanë nevojë dhe të mbulojë boshllëqe. Ai duhet të sakrifikojë në dobi, nuk duhet të kërkojë diçka që zhduket, por duhet të kërkojë atë që është e rëndësishme te Zoti, madje edhe vetë të sakrifikohet në rrugë të Zotit, të lusë Zotin, të insistojë në lutje që të arrijë gradën e shehidëve, e nëse realizohet, begatohet përfiton autoritet dhe ndikon te tjetri.
Profesori Sejjid Kutub (Zoti e mëshiroftë!) e kuptoi tamam ashtu siç duhet këtë domethënie të madhe dhe tregoi kujdes ndaj këtij aspekti shpirtëror te thirrësi musliman. Ai (thirrësi) duhet të përgatitet qysh herët që të mos befasohet nga vështirësitë e rrugës së gjatë. Në tefsrin që i bën ajetit kur’anor: “E ata që i bënë të rreme faktet Tona janë shurdhmemecë të mbetur në errësira. Allahu e humb kë të dojë dhe e vë në rrugë të drejtë atë që do”.
(En’amë, 39) – profesor Sejjid Kutubi thotë:
“Rruga e thirrjes në Zot është e vështirë dhe me plot sfida, edhe pse ndihma e Zotit pa kurrfarë dyshimi do të vijë në kohën kur Ai me Diturinë dhe Urtësinë e Tij e ka caktuar. Caktimi i Tij është fshehtësi dhe askush nuk e di… madje as Pejgamberi (Paqja dhe bekimet e Allahut qofshin mbi të!).
Vështirësia vjen për dy arsye: përgënjeshtrimi dhe refuzimi, me të cilat që në fillim ballafaqohet da’veti; lufta dhe dëmtimi që zhvillohen kundër thirrësve! Pastaj nga dëshira njerëzore në shpirtin e thirrësit për t’i udhëzuar njerëzit në të vërtetën dhe dëshira për ta përhapur atë! Kjo dëshirë nuk është më pak e vështirë se përgënjeshtrimi, refuzimi, lufta dhe maltretimi, të cilat janë të gjitha faktorë të rrugës së vështirë…!”
Aspekti i sjelljes nuk është aspak më i vlefshëm dhe i rëndësishëm sa ai shpirtëror që kaloi, ngase ky aspekt plotëson të parin, dhe nëse njeri prej tyre humbet, atëherë do të humbet edhe gjysma e bazës, ngase tema e mesazhit qarkullon rreth da’vetit dhe thirrësit.
Thirrësi që punon me njerëz duhet të ketë durim, të jetë i butë dhe të ketë mëshirë, ndaj nisur nga kjo, do të flas rreth durimit, butësisë dhe mëshirës, duke argumentuar me fjalët e profesor Sejjid Kutubit (Zoti e mëshiroftë!) gjatë tefsirit të tij të sures “El En’amë”. Sejjid Kutubi i jep rëndësi të madhe këtij elementi në tefsirin e tij.
1). Durimi
Të shohim se ç’thotë profesori rreth kësaj çështje, edhe pse ky element mund të jetë i përbashkët edhe për aspektin shpirtëror edhe për atë të sjelljeve.
Si e kuptoi Sejjid Kutubi filosofinë e durimit dhe si e shijoi ëmbëlsinë e tij, si e takoi Zotin e tij (si vdiq, gjegjësisht ra shehid) me një qetësi dhe durim të plotë! Si dallohej me të kuptuar dhe metodë specifike në analizimin dhe në tefsirin e këtyre ajeteve që flasin rreth da’vetit?
Profesor Sejjid Kutubi e konfirmon këtë domethënie të rëndësishme në tefsirin e tij të sures “El En’amë”, veçanërisht në ajetin që flet për da’vetin duke marr mësim nga rrëfimet e të parëve:
“Janë përgënjeshtruar të dërguar (Pejgamberët) para teje, duruan atë gënjeshtër dhe u torturuan përderisa u erdhi Ndihma Jonë, prandaj s’ka kush që ndryshon Fjalët (Premtimet) e Allahut. E ti je i njohur me disa nga ngjarjet e të dërguarëve.” (En’amë, 34). Profesori i çmuar thotë:
“Da’veti (thirrja) në Zot daton që nga kohërat e lashta… Ajo ka ecur një rrugë të gjatë dhe në vija të drejta e me baza të shëndosha. Kriminelët e të gjitha fiseve i sulmonin rrugët e da’vetit dhe gjenin përkrahje nga ithtarë të tyre të humbur. Ata i dëmtonin dhe torturonin thirrësit, gjaku i tyre derdhej me të madhe… Mirëpo, kjo rrugë nuk shkatërrohet, nuk dëmtohet, nuk devijon dhe nuk dështon. Maltretimi është maltretim, por sa do që të zgjas koha dhe sado që të jetë rruga e gjatë, përsëri në fund të rrugës, gjithnjë vjen ndihma e Zotit: “Janë përgënjeshtruar të dërguar para teje, duruan atë gënjeshtër dhe u torturuan përderisa u erdhi Ndihma Jonë… E ti je i njohur me disa nga ngjarjet e të dërguarëve (edhe ti do të ndihmohesh sikur ata).” (el En’amë, 34).
Këto fjalë Zoti i Madhërishëm ia thotë Pejgamberit të Tij. Këto fjalë janë përkujtuese, nxitëse, përkrahëse dhe përforcuese si dhe shërbejnë për të sqaruar rrugën e thirrësve në Zot, pas Pejgamberit (Paqja dhe bekimet e Allahut qofshin mbi të!). Në mënyrë të qartë, përcakton rolin e tyre dhe tregon vështirësitë dhe sfidat e kësaj rruge dhe çka i pret në fund të rrugës.
Ai i mëson se Sunneti(ligji, natyra,tradita) e Zotit në da’vet është ajo se shumica e përgënjeshtrojnë këtë rrugë të vërtetë dhe ithtarët e tij dëmtohen… Thirrësit duhet të bëjnë durim nga përgënjeshtrimi, ashtu siç duhet të jenë të durueshëm ndaj sfidave. Kjo rrugë gjithsesi përfundon me fitore e cila vjen në kohën e caktuar.”
Profesor Sejjid Kutubi e konfirmon këtë domethënie edhe në një vend tjetër të tefsirit të tij “Fi dhilâlil-Kur’an”:
“Durimi është pjesë e rrugës së da’vetit. Kjo rrugë është e gjatë dhe përplot me sfida e gemba, me gjak, sprova e maltretime. Durimi duhet të jetë i koncentruar ndaj epsheve të njerëzve dhe ndaj mangësive të tyre, ndaj dobësisë së tyre dhe ndaj injorancës së tyre, ndaj konceptit të keq të tyre, ndaj devijimit të natyrës së tyre, ndaj animit të tyre kah mëkati, ndaj bërjes keq, ndaj dominimit të epsheve, ndaj krenarisë, ndaj numrit të vogël të përkrahësve, ndaj ndihmuesve të dobët, ndaj rrugës së gjatë, ndaj cytjeve të djallit (shejtanit) në momentin e vështirë dhe ndaj hidhëtisë së xhihadit…
Ndonjëherë mosbesimi në të mirë është i vogël, ashtu sikur që ndonjëherë shpresa në instiktin njerëzor është e vogël…
Pastaj durimi duhet të ekzistojë edhe në kontrollimin e vetvetes në momentin e ngadhnjimit, fuqisë dhe fitores, në momentin kur begative duhet falenderuar me modesti e pa e tepruar, të qëndrohet në lidhje me Zotin si në të mirë ashtu edhe në të keqe, dhe ti dorëzohet plotësisht Caktimit të Tij, të jetë i qetë dhe çdo gjë t’ia mbështesë Atij, besimin dhe vendosmërinë. Pra, duhet duruar në të gjitha këto raste dhe në momentin kur thirrësi do të ballafaqohet me sfida gjatë rrugës së gjatë. Fjalët tona nuk janë në gjendje për ta kristalizuar këtë realitet, ngase fjalët nuk e transmetojnë domethënien e vërtetë të këtyre torturave! Këto vështirësi i kupton vetëm ai që i përjeton, që i ndjen dhe që sprovohet e maltretohet! Pra nuk duhet të humbas durimi i besimtarëve.”
Nga fjalët e prof.Sejjid Kutubit kuptojmë metodën e tij në zbërthimin e njërit nga ajetet që kanë të bëjnë me da’vetin. Kjo metodë ka karakteristikë praktike dhe aplikative kur ndërlidhet me urdhërat dhe me tekstet e fesë.
Ëmbëlsia e durimit mund të shijohet vetëm atëherë kur përjetojmë vështirësi dhe maltretime të ndryshme si dhe kur gjërat e këtilla i pranojmë me zemërgjerësi e të kënaqur me Caktimin e Zotit, duke kërkuar shpërblim vetëm nga Allahu i Madhërishëm.
Unë së pari e thërras veten time e pastaj vëllezërit e mi thirrës dijetarë e studentë të Sheriatit, të cilët Zoti i Madhërishëm i ka zgjedhur të jenë mbrojtës të kësaj feje, që me plot vëmendje t’i studiojnë këto fjalë progresive të profesor Sejjid Kutubit, nëse dëshirojnë të kuptojnë horizontet edukative dhe fetare. Këtu ka thesar pasurie që shumë pak gjendet te dijetarët tjerë për shkak të vlerës së rënjes së tij Shehid dhe qëndrimit përballë maltretimeve çnjerëzore që i ushtroi pushteti tiran egjiptian i dikatorit gjakatar Xhamal Abdul-Naser kundër tij…
Fenomeni i ekzekutimit dhe i eliminimit të dijetarëve dhe thirrësve ka ekzistue, ekziston edhe tani kur po shkruhem këto vargje dhe do të ekzistojë gjer në ditën e funidit të kësaj jete. Fobia nga Islami mbretëron ende në zemrat e shumë qeveritarëve dhe udheheqësve politik edhe në kohën bashkëkohore në vendet muslimane dhe jo muslimane. Pranvera e Revolucioneve Arabe ka bërë që disa qeveritarë të frigohen ende më shumë prej Islamistëve.
Them; kjo frigë e tyre është pavend dhe jo e qëlluar. Tani është koha e ndryshimeve radikale të strukturave të ndryshme në ҫdo vend. Eshtë koha e luftës së korrupcionit akademik, fetar, ekonomik, politik, industrial, etj. Misioni Kur’anor dhe profetik është që ta luftojë ҫdo lloj të korrupcionit. A ndërsa Vizioni Kur’anor dhe ai profetik është që tokë të mbretëroj drejtësia, Sheriati, Ligji i Allahut absolut, objektiv i pastër nga korrupcioni. Prandaj nuk është logjike dhe as e drejtë ligjore që qeveritarët të frigohen nga ardhja e qeveritarëve Islamist moderatorë jo ekstremist në pushtet dhe ta qeverisin vendin, pushtetin sipas këtyre parimeve të larta fetare Islame.
Pra, pikërisht këtu ka qenë fokusimi i prof.Sejid Kutubit në tërë librat e tija e sidomos në Tefsirin e tij. Kjo përpjekje e prof. Sejid Kutubit i kushtoi shtrenjtë, dhe për ta dëshmuar sinqeritetin e tij të pastër, durimin e tij të thellë, bindjen e tij të paluhatur në këtë ide.., ai ra shehid dhe e ekzekutua mizorisht. Padyshim se Allahu Fuqiplot do t’i bashkojë zullumqarët, ekzekutuesit e tij dhe prof.Sejid Kutubin në Ditën e Gjykimit para drejtësisë absolute të Allahut x.sh. për t’i shpërblyer të dy palët, njëri grup do të shkojë në Xhehennem a ndërsa tjetri ne Xhennet. Jemi të bindshëm in sha Allh, se zullumqari Abdul Naser dhe bashkëpuntorët e tij do ta marin shpërblimin e veprave të tyre.
2). Butësia dhe mëshira
Sa i përket këtij elementi të dytë të rëndësishëm dhe primar për thirrësit, këtë e hasim edhe në tefsirin e sureve tjera përveç sures “El En’amë”. Këto fjalë dhe këtë metodë e hasim në tefsirin e një ajeti të sures “Ali-Imran”, ngase gjatë tefsirit të tij Sejjid Kutubi na jep një shembull praktik nga studimi i ndodhive gjatë jetës së pastër të Pejgamberit (Paqja dhe bekimet e Allahut qofshin mbi të!) si dhe gjatë qëndrimit të Pejgamberit (Paqja dhe bekimet e Allahut qofshin mbi të!) me shokët e tij në beteja të ndryshme, si p.sh. në betejën e Bedrit dhe të Uhudit.
Në tefsirin e ajetit kur’anor: “Ti ishe i butë ndaj tyre, ngase Allahu të dhuroi mëshirë, e sikur të ishe i vrazhdë e zemërfortë, ata do të shkapërderdheshin prej teje, andaj ti falju atyre dhe kërko ndjesë për ta, e konsultohu me ta në të gjitha çështjet, e kur të vendosësh, atëherë mbështetu në Allahun, se Allahu i do ata që i mbështeten”. (Ali-Imran, 159) – Sejjid Kutubi thotë:
“Mëshira hyjnore dukej qartë në moralin e Pejgamberit (Paqja dhe bekimet e Allahut qofshin mbi të!) dhe në natyrën e tij të mirë e të mëshirshme, të butë e të qetë, e cila ishte e përgatitur për të përfituar zemra dhe shpirtëra. Mëshira e tillë e Zotit i afroi ata, e bëri të mëshirshëm e të butë me ta. Sikur të ishte zemërfortë dhe i vrazhdë, nuk do t’i përfitonte zemrat dhe njerëzit nuk do të mblidheshin përreth tij. Njerëzit kanë nevojë për sjellje të mëshirshme, kujdes të lartë, tolerancë të madhe, për dashuri që i afron dhe për sjellje që nuk i largon menjëherë nga injoranca e tyre, dobësia e mangësia…
Ata kanë nevojë për zemër të madhe që dhuron mirësi dhe që nuk ka nevojë të merr prej tyre,që i bartë problemet e tyre por assesi nuk i lodh me problemet e tij, që është i sjellshëm dhe i kujdesshëm, i ngrohtë, tolerant, i afërt dhe i dashur në mesin e tyre! Kështu ishte zemra e Pejgamberit (Paqja dhe bekimet e Allahut qofshin mbi të!) dhe kështu ishte jeta e tij me njerëzit.
Ai kurrë nuk hidhërohej vetvetiu dhe nuk ngushtohej nga dobësia e tyre njerëzore, si dhe nuk siguroi asgjë nga kjo jetë, por ua jepte gjithçka kishte me një tolerancë të madhe. Ai ishte i dashur, i sjellshëm, sentimental dhe fisnik. Secilit që e shoqëronte ose që e shihte, i mbushej zemra me dashuri ndaj tij për shkak të shpirtit të tij fisnik, të madh dhe të gjerë.
E gjithë kjo ishte mëshirë nga Zoti i tij për të dhe për Ummetin e tij.Me një qëndrim të tillë, gjegjësisht nëpërmjet tij, Zoti njerëzve ua rikujton sistemin e jetës së këtij Ummeti.”
Këtu, del në pah edhe një pikë tjetër nga metoda e profesor Sejjid Kutubit që ka të bëjë mbi përqendrimin e tij në moralin e Pejgamberit (Paqja dhe bekimet e Allahut qofshin mbi të!) të cilin ia mësoi Zoti i Madhërishëm, ngase nuk ka asnjë fije dyshimi se morali i Pejgamberit ishte vetë Kur’ani Fisnik.
Thirrësit duhet të marrin udhëzime nga fjalët, veprat dhe gjendja e Pejgamberit (Paqja dhe bekimet e Allahut qofshin mbi të!). Islami është fê e punës, aplikimit të urdhërave të Zotit dhe largimit nga ndalesat e Tij. Nuk është vetëm ide e pastër që mjafton vetëm të shqyrtohet me dialogje, diskutime dhe argumente, por është fê praktike që e ka caktuar Allahu për t’u formuar shoqëria ideale islame, dhe për këtë shkak, sjellja, veprat dhe lëvizjet e thirrësve duhet të zhvillohen sipas urdhërave dhe ligjeve të Zotit, që të mos ketë kontradikta në mes asaj që thërret dhe praktikimit, dhe kështu, fjalët do të jenë në njërën anë, kurse veprat në anën tjetër: “A po i urdhëroni (thirrni) njerëzit për punë të mira, e veten tuaj po e harroni?” (El-Bekare, 44).
Kur Ajsheja (Zoti qoftë i kënaqur me të!) është pyetur se cili ishte morali i Pejgamberit (Paqja dhe bekimet e Allahut qofshin mbi të!), ajo është përgjigjur: “Morali i tij ishte Kur’ani!” Pejgamberi (Paqja dhe bekimet e Allahut qofshin mbi të!) ishte shembëlltyrë e gjallë e asaj që thirrte në të…240 Sjellja, morali, veprat dhe lëvizjet e thirrësit janë më të rëndësishme se dituria dhe kultura e tij e përgjithshme, madje edhe sikur ai të ishte ekspert i shkencave të ndryshme fetare ose humane.
Ekzistojnë shumë thirrës dhe dijetarë, të cilët unë i njoh mjaft mirë dhe të cilët vërtet kanë njohuri dhe horizonte të gjera, elokuencë që i mahnitin dëgjuesit e që ndikojnë në zemra dhe sy, por janë të paskurpullt dhe të paturpshëm si dhe nuk veprojnë sipas rregullave dhe parimeve të Sheriatit islam. Nëse i hedhim një shikim të shpejt sjelljes, moralit dhe veprave të tyre të përditshme, dhe nëse i shoqërojmë një kohë, atëherë do të shohim se ata mjerisht, janë shumë larg udhëzimit hyjnor dhe pejgamberik dhe se të tillët më tepër kanë nevojë ta përmirësojnë shpirtin dhe zemrën e tyre në radhë të parë, e pastaj të tjerëve!
3). Toleranca dhe zemërgjerësia
Sejjid Kutubi e konsideron këtë element të sjelljes si pjesë të llojeve të durimit dhe thotë:
“Durimi është i shumëllojshëm dhe ka forma të ndryshme. Durimi në vepër, xhihad, da’vet e ixhtihad(angazhim dhe përpjekje), durimi në të mirë e në të keqe, dhe vërtet pak njerëz ka që bëjnë durim në begati pa bërë kufër dhe pa devijuar; Durim në marrëzitë e njerëzve dhe në injorancën e tyre kur u ngushtohet zemra…”
Profesor Sejjid Kutubi në librin e tij “Me’alim fit-tarik” thekson definicionet e kësaj tolerance dhe mënyrën e aplikimit të saj, dhe në këtë kontekst thotë:
“Së pari duhet të konfirmojmë e pastaj të vlerësojmë. Patjetër të kuptojmë të vërtetën e xhahilijetit në bazë të horizonteve të larta ndriçuese të jetës islame që e dëshirojmë. Kjo nuk do të ndodhë nëse ecim disa hapa apo nëse largohemi prej tij, por do të ndodhë nëse përzihemi e zhvillojmë dialog të vërtetë dhe të sinqertë për ta lartësuar me modesti besimin.”
Sa fjalë të bukura dhe sa metodë e drejtë dhe e urtë është ky bashkëpunim me të tjerët dhe kjo tolerancë e jona me ta gjatë thirrjes së tyre në fê. Thirrësit në Islam, hoxhallarët, edukuesit e brezave duhet të pajisen mirë me disa tipare dhe veti shpirtërore dhe etike, dhe ta kenë një zemërgjerësi ndaj atyre që i therrasin në Islam. Ai duhet të jetë fort i pregaditur psiҫikisht dhe shpirtërisht kur ështe në pyetje predikimi i fesë Islame.
Padyshim se njohja e historisë së pejgamberëve në përgjithësi dhe të Muhamedit (Paqja dhe bekimet e Allahut qofshin gjithnjë mbi të!) në veҫanti dhe të shokëve të tij sahabeve, të tab’iinëve të mëdhenj si Imam Ebu Hanifja, Sa’id ibn Jubejr, të dijetarëve të mëdhenjë si Ahmed ibn Hanbeli, Imam Maliku, Imam ibn Tejmije, Imam ibn Badijs, Shejh Said el Hav-va, Imam Muhamed el Gazali, Imam el Kardavi, Imam Hasen el Benna, Ebu el E’ala el Mevdudi, prof. Sejid Kutubi, ish presidenti i Bosnjes Ali Izet Begoviҫ,Hfz.Ali Korҫa, Hfz. Ibrahim Dalliu, Hfz. Sabri Koҫi, Hfz.Jakup Myqeziu, Shejh Selman el Audeh e shumë dijetarë dhe hoxhallarë tjerë nga Kosova, Shqipëria,Maqedonia, bota Arabe, Turqia etj etj; sdo mend se edhe njohja e historisë së këtyre burrave të mëdhenjë na jep kurajo dhe stimulim për durim, përqëndrim në rrugën e Da’vetit.
4). Respektimi i urdhërave të fesë dhe largimi nga ndalesat e saj
Edhe kjo çështje është e rëndësishme njësoj si çështjet tjera të sipërpërmendura, ngase njerëzit si zakonisht thirrësit i shikojnë sikur me qenë engjëj të Zotit që ecin në sipërfaqe të tokës, të cilët nuk guxojnë të bëjnë mëkate ndaj urdhërave të Tij dhe veprojnë vetëm ashtu siç urdhërohen. Në sy të disa njerëzve, edhe mëkatet e vogla konsiderohen si mëkate të mëdhaja.
Sipas mendimit tim, ky është një fenomen shumë i vjetër dhe në historinë islame ekzistojnë plotë shembuj të tillë. Shumë punë të ndonjë personi konsiderojmë si shembëlltyrë të tyre në ҫdo aspekt.
Thirrësit në Zotin e Madhërishëm duhet të largohen nga amoraliteti dhe veprat e shëmtuara, qofshin ato të dukshme apo të fshehta, posaçërisht para njerëzve dhë dëgjuesëve që të mos bëhen shkak këto vepra dhe njerëzit më pas t’i refuzojnë fjalët e tyre. Nëse gabojmë diçka dhe e bëjmë pa qëllim, patjetër duhet të shepejtojmë e të bëjmë pendim (teube) para Zotit fshehurazi dhe haptazi. Pra, së pari ne duhet ta përmirësojnë vetveten nga morali i fëlliqur dhe nga gjërat e pahijshme, kuptohet, jo për hir të njerëzve, por për hir të Zotit të Madhërishëm dhe për aplikimin e Sunnetit të Pejgamberit të Tij
Muhammedit (Paqja dhe bekimet e Allahut qofshin gjithnjë mbi të!)
Profesor Sejjid Kutubi e konfirmon këtë domethënie në librin e tij “Hasaisut-tesavuril-Islami” kur e komenton ajetin kur’anor: “Dhe ashtu, Ne u bëmë juve një popull të drejtë (një mes të zgjedhur) për të qenë ju dëshmitarë (në Ditën e Gjykimit) ndaj njerëzve, dhe për të qenë i Dërguari dëshmitar ndaj jush.” (El-Bekare, 143).
“Kush është më mizor se ai, që e ka dëshminë e Allahut pranë veti dhe e fshehë?” (El-Bekare, 140).
Profesor Sejjid Kutubi thotë:
“Këtë dëshmi, ai më së pari duhet ta aplikojë në vetvete duke e sendërtuar realisht në jetën e tij personale si dhe në çdo imtësi të aktiviteteve të tij sipas konceptit në të cilin mbështet besimi i tij. Në çdo lëvizje të jetës së tij kërkohet që të dëshmojë këtë fê me dëshmi praktike e jo vetëm me fjalë e me zemër. Dëshmia praktike konfirmon besimin dhe e materializon atë para njerëzve si dhe ndikon në botën reale dhe në botën e njerëzve.”
Ajeti Kur’anor i interpretuar më lartë edhe pse nuk është në suren el En’amë, kjo nuk do te thotë se ne jemi larguar nga metodologjia jonë shkencore. Ne kemi theksuar që në fillim të kesaj vepre se kryesisht do ti përqëndrohemi sures el En’ amë, por ndonjëherë edhe detyrohemi që ti referohemi veprave tjera dhe tefsirit te ajeteve tjera ne suret tjera të prof.Sejid Kutubit për ta kristalizuar mendimin e tij ma mirë.
Asoc.Prof.Dr.Hfz.Hajredin Hoxha
Rruga e Da’wetit në Allahun xh.sh. nën hijen e Sures El En’am (Direktiva te arta për hoxhallarë dhe studentë sipas Tefsirit të prof.Sejid Kutub)
