Kjo nënkupton që thirrësi t’i njeh disa shkenca bashkëkohore moderne që të ketë mundësi të zbërthejë dhe shqyrtojë probleme shoqërore dhe të arrijë të sqaroj me urtësi vendimit e Zotit të Madhërishëm dhe Sunnetit të Pejgamberit (Paqja dhe bekimet e Allahut qofshin mbi të!).
Dijetarët e definojnë këtë obligim si “të kuptuarit e realitetit” dhe e obligojnë thirrësin, myftiun dhe gjykatësin (kadiun) që ta njohin këtë çështje nëse dëshirojnë të kenë sukses në da’vet, vendim dhe gjykim. Si pikënisje e kësaj çështjeje është hadithi i Pejgamberit (Paqja dhe bekimet e Allahut qofshin mbi të!), të cilin Imam Ahmedi e transmeton në “Musnedin” e tij:
“Pejgamberi (Paqja dhe bekimet e Allahut qofshin mbi të!) kur e dërgoi Mu’adh ibn Xhebelin në Jemen, i tha: “O Mu’adh! Ti do të shkosh te një populli që janë Ithtarë të Librit, thirri ata në dëshminë se “Nuk ka zot tjetër përveç Allahut dhe se unë jam Pejgamberi i Zotit!” Nëse pranojnë këtë, informoi se Zoti i Madhërishëm i obligon të falin pesë kohë namaz ditën dhe natën. Nëse pranojnë këtë, atëherë informoi ata se Zoti i obligon me sadaka që u merret nga pasuria e të pasurve dhe iu jepet të varfërve; Nëse këtë e pranojnë, ki kujdes nga thesari i tyre(ryshfeti) dhe kujdes ndaj ankesës së të dëmtuarit, ngase nuk ka pengesë në mes saj dhe Zotit!”
Nisur nga hadithi i sipërpërmendur, të kuptuarit e realitetit në të cilin jeton thirrësi si dhe njohja e rrethit ku jeton, duhet të jenë primare në da’vet pas përgatitjes së thirrësit dhe pas edukimit të tij me edukatë të vërtetë islame.
Besoj bindshëm se është gabim autorizimi i thirrësve(hoxhallarëve që shkojnë në Perëndim, apo studentat e posadiplomuar nëpër vende Arabe dhe vijnë në Kosove, Maqedoni, Shqipëri, Bosnje, Mal të Zi dhe anembanë viseve Ballkanike,Evropiane, Amerikë, Australi…etj, them se ata nuk bën me ia aktivizue në teren, qytete, fshatëra me da’vet derisa nuk vërehet qartë se ata janë pjekur dhe kultivuar në këtë aspekt. Organeve zyrtare fetare nëpër ato troje të lartëpermendura u sygjeroj që ata të organizojnë seminare, kurse trajnuese të ngjeshura, e pastaj atyre t’u lëshohet vendimi i punës.
Nëse realizohet ky kusht, u themi: “Urdhëroni e dilni në skenë të da’vetit sepse tash jeni të aftë të merreni me da’vet!” E them këtë realitet për shkak se viteve te fundit në viset tona ne Ballkan dhe gjetiu, janë raportuar shumë probleme dhe janë paraqitur në skenë të da’vetit shumë djelmosha, studentë, hoxhallarë, kolegë të rinjë dhe kanë shkaktuar shumë probleme dhe përҫarje në mesin e xhematit dhe në disa ҫarҫe publike,nëpër media elektronike dhe vizuele si rrjedhojë e mos eksperiencës së mjafteshme në da’vet si dhe nga mosinformimi (xhehli) i tyre të këtij realiteti shkencor dhe fetar që jemi duke elaboruar tani. Islami (Kur’ani dhe Synneti) akuzohen nga armiqtë e fesë Islame për veprat dhe sjelljet e tyre të paskrupullta. Allahu na udhëzoftë të gjithëve.
Në cilat gjëra duhet përqendruar që të plotësohet ky aspekt i thirrësit dhe që ta kuptojë realitetin në të cilin jeton dhe me të cilin ballafaqohet?
Ekzistojnë disa gjëra të cilat do t’ia mundësojnë thirrësit që ta kuptojë realitetin ashtu siç duhet. Nuk ka dyshim se këto gjëra i nxorrëm nga metoda e vyer e profesor Sejjid Kutubit në tefsirin e ajeteve të da’vetit, dhe kjo metodë vihet në pah qartë kur profesori i çmuar shqyrtoi çështjen më të madhe që u përhap në kohën dhe në ambientin e tij, dhe ai aty u paraqit tamam si kampion dhe hero i vërtetë. Ai dyshimet e armiqëve të Islamit i refuzoi me argumente e fakte.
Pra, cilat gjëra duhet të ekzistojnë?
Duhet përgatitje e plotë në lëmitë fetare (sheriatore)
Ajo që këtu mund të thuhet është se thirrësi duhet të ketë diplomuar në ndonjë fakultet islamik. Nuk ka ndonjë pengesë që edhe ata që nuk janë të specializuar në shkenca islame të merren me da’vet, kuptohet nëse i posedojnë kushtet fetare, islame e kulturore, të cilat u japin kredibilitet për të bërë da’vet.
a). Të ketë njohuri rreth disa çështjeve intelektuale filosofike të kohës, si p.sh.: çështja e metafizikës, ekzistencializimit, evolucionit, çështja e ekzistimit të Zotit etj. Ai poashtu duhet t’i njeh sistemet njerëzore pozitive të kohës, si p.sh.: komunizmin, socializmin, demokracinë, laicizmin etj.
b). T’i njeh elitat dhe shkallët e njerëzve që janë rreth tij, ngase dav’eti nuk ka për të pasur sukses, nëse thirrësi të gjithë i shikon me një sy dhe të gjithëve u flet me një gjuhë…
c). Të njeh një nga gjuhët e rëndësishme botërore, e cila ka përdorim të gjerë sot në botë, si p.sh.: gjuhën frënge, italiane, gjermane, e veçanërisht gjuhën angleze. Nuk shoh se thirrësi do të jetë i suksesshëm në shtetet perëndimore pa njohur një nga gjuhët që i theksova pak më parë, apo më së paku ta njeh gjuhën angleze, ngase kjo mosnjohja e gjuhës së popullit ku ligjëron e humbë shumë vlerën e da’vetit dhe pakëson rëndësinë e ligjëratës apo të hytbes së zhvilluar. Pra, kush dëshiron të merret me da’vet jashtë vendit të tij, patjetër duhet ta njeh gjuhën e vendit apo të shtetit ku është dërguar.
Unë nuk pajtohem me veprimtarinë dhe sjelljet e disa institucioneve fetare humanitare të shteteve arabe dhe shteteve tjera, ngase, thirrësit që ata i dërgojnë në vendet e ndryshme perëndimore dhe aziatike e njohin vetëm gjuhën arabe. Unë atyre u propozoj që të mos dërgojnë thirrës në asnjë vend të botës, përveç nëse thirrësi kryen kursin intensiv të gjuhës së vendit ku do të dërgohet, i cili kurs zgjatë gjashtë muaj ose një vit dhe kështu thirrësi ka për ta mësuar gjuhën e popullit ku do të veproj.
Për fat të mirë, ky propozim buron nga metoda hyjnore e dërgimit të pejgamberëve dhe të dërguarëve që flasin gjuhën e popullit të tyre… Në këtë kontekst, Zoti i Madhërishëm thotë:
“Ne asnjë nga të dërguarit nuk e dërguam ndryshe vetëm në gjuhën e popullit të vet, ashtu që ai t’u shpjegojë atyre (në atë gjuhë)”. (Ibrahim, 3).
Pikërisht për shkak të kësaj neglizhence dështuan shumë aksione të institucioneve humanitare fetare, të cilat mendojnë dhe janë të bindura se veprojnë mirë. Zoti nuk dërgon pejgamber e as të dërguar në ndonjë popull nëse nuk e di gjuhën e atij populli. Pra, të kemi kujdes ndaj këtij parimi të rëndësishëm të da’vetit dhe të mos mbështetemi vetëm në nijet e në qëllim të mirë e as në aspektin sipërfaqësor. Nuk kishim nevojë që të paraqesim këtë hyrje të rëndësishme para se t’i shohim këto të vërteta nga profesor Sejjid Kutubit (Zoti e mëshiroftë!), ngase ai është shembulli më i mirë dhe konkret i asaj që themi se thirrësi duhet të njeh kulturën e kohës në të cilën jeton dhe vepron.
Profesor Sejjid Kutubi kishte njohuri dhe dituri të gjera rreth kulturës së kohës në të cilën jetonte. Koha e tij ishte kohë e konfliktit në mes të letrarëve, poetëve e prozatorëve ateistë e laikë. Ai poashtu i njihte edhe ligjet pozitive dhe doktrinat destruktive komuniste, socialiste, demokratike dhe afetare si dhe konfliktin e Islamit me këto doktrina dhe me sistemet tjera.
Në vijim le të shohim idetë e Sejjid Kutubit nga tefsiri i tij “Fi dhilâlilKur’an” dhe të bindemi në vlerën dhe njohuritë e thella të këtij njeriu në shkencat tjera, për të parë se sa është realizuar ky aspekt intelektual tek ai, me qëllim që të shërbej si dritë dhe udhëzues për thirrësit tjerë si dhe njëherit të kuptojmë edhe metodën e tij në të kuptuarit e da’vetit dhe në dimensionet e tij edukative.
Profesor Sejjid Kutubi thotë:
“Dhe kjo na udhëzon në një aspekt më të gjerë të këtij udhëzimi kur’anor. Kjo nuk është e kufizuar për një kohë, as për ngjarje apo për një propozim konkret. Epshet e njerëzve paraqiten në propozime tjera. Thirrësit në fenë e Zotit nuk duhet të frikësohen nga epshet e njerëzve. Dëshira për t’iu përgjigjur provokimeve të propozuesëve ndikon që disa thirrës
muslimanë sot të përpiqen që ta zbardhojnë, gjegjësisht zbërthejnë besimin islam në formë të “teorisë doktrinore” në letër, ashtu siç ndodhë në “teoritë e doktrinave të vogla” tokësore që i formojnë njerëzit në një kohë të caktuar dhe të cilat pas një kohe shndërrohen në ide, mendime e hipoteza kontradiktore.
Për këtë shkak gjejmë disa thirrës që përpiqen të sqarojnë sistemin islam me sisteme (në letër) ose me forma të ligjeve të ndara (poashtu në letër) që janë afër xhahilijetit, pa pasur kurrfarë lidhje me Islamin burimor.
Ithtarët e këtij xhahilijeti thonë: “Islami është besim dhe nuk ka kurrfarë lidhje me sistemin e përgjithshëm dhe të realtë të jetës!” Këta dhe më tej vazhdojnë të qëndrojnë në xhahilijetin e tyre, në ligjet e djallit dhe nuk mbështeten në sheriatin e Zotit. Të gjitha këto janë orvatje të këqija dhe muslimani nuk ka nevojë të mbështetet në mendimin e ndryshueshëm njerëzor, i cili formohet në emër të progresit të mjeteve të da’vetit në Zot!
Një ndër orvatjet më të këqija është ajo e atyre që Islamit dëshirojnë t’i japin forma të tjera, ndaj dhe e emërtojnë atë me emërime nga më të ndryshmet, që kalkulojnë mes njerëzve në një periudhë të caktuar kohore, si p.sh.: socializmi, demokracia etj. Këta mendojnë se i shërbejnë Islamit me progres të tillë negativ. “Socializmi” është sistem shoqëror, politikekonomik i formuar nga njerëzit dhe mund të jetë i saktë dhe i gabuar.
“Demokracia” është sistem i jetës apo pushtetit, poashtu i formuar nga njerëzit dhe kështu, mund të jetë i saktë ose i gabuar. Islami është metodë e jetës që përmban koncept të besimit, të sistemit shoqëror, ekonomik, të sistemit ekzekutiv formal…
Këtë e ka formuar Vetë Zoti i Madhërishëm dhe nuk ka kurrfarë mangësie e lajthitje. Idhujtarët e xhahilijetit arab i luteshin Zotit përmes disa krijesave të Tij dhe i konsideronin si të parë, të afër, ura lidhëse te Allahu xh.sh.:
“Ne nuk i adhurojmë ata për tjetër, vetëm që të na afrojnë sa më afër Allahut” (el Zumer, 3).
Kjo është idhujtari(Shirk)! Pra, si të përshkruhet ai që i lutet Zotit përmes robërve të Tij ose përmes ndonjë doktrine apo metode të robërve?!
Ç’marrëzi e madhe!!!
Islami është Islam, socializmi-socializëm dhe demokracia demokraci! Islami është metodë e Zotit dhe ka vetëm adresën dhe cilësitë që ia ka caktuar Zoti. Socializmi dhe demokracia janë metoda dhe përvoja njerëzore. Nëse i zgjedhim këto, atëherë le t’i zgjedhin ashtu siç janë!
Thirrësit në fenë e Zotit nuk duhet të bijnë në kurthin e epsheve të ndryshueshme njerëzore dhe të mendojnë se kështu i ndihmojnë fesë së Zotit!
Ju drejtohem atyre që kanë fê të dobët dhe nuk e madhërojnë Zotin ashtu siç duhet dhe u them: “A ua paraqitni njerëzve Islamin në emër të socializmit apo të demokracisë, ngase këto dy doktrina sot janë dy drejtimet bashkëkohore?”
Kapitalizmi në një periudhë kohore ishte sistemi absolut, doktrina kapitaliste përqafohej me të madhe në periudhën e bashkimit kombëtar të shteteve të ndara si p.sh. të Gjermanisë dhe Italisë në kohën e Bizmarkut dhe Macinit, ndaj dhe nesër nuk dihet se çfarë do të thonë për Islamin, gjegjësisht çfarë sistemi shoqëror, tokësor e pushteti do ta parqesin Islamin?
A do ta paraqesin atë ashtu siç u pëlqen njerëzve?! Udhëzimi kur’anor e sqaron këtë gjë në përgjithësi. Ai dëshiron që thirrësi ta lartësojë fenë e tij e të mos bie viktimë e propozimeve që vijnë nga njerëzit dhe të mos e zbukurojnë këtë fê me ndonjë emër tjetër si dhe t’ju flet njerëzve vetëm me metodën dhe mënyrën e tij. Zoti është i pastër dhe i pamvarur nga krijesat e Tij! Kjo nuk i përgjigjet adhurimit fetar dhe atij që nuk koncentrohet vetëm në këtë adhurim. Kjo fê nuk ka nevojë për njerëz të tillë në këtë adhurim, ashtu siç nuk ka nevojë Zoti i Madhërishëm për ndonjë adhurues ose mëkatar.”
Kjo analizë e mrekullueshme është një studim, krahasim dhe rezultat i kulturës dhe njohurive të gjera të autorit që i ka rreth shkencave tjera. Ky potencial vërehet gjatë tefsirit të tij të Librit të Zotit të Madhërishëm dhe gjatë zbërthimit të çështjeve të da’vetit. Kjo është metoda e tij në të kuptuarit e ajeteve të da’vetit.
Të dëgjojmë edhe njëherë shehid Sejjid Kutubin i cili na flet rreth asaj se çfarë ka parë në Amerikë në vitet e pesëdhjeta të Shek. 20, gjatë kohës që ndodhej atje për studime posdiplomike, gjegjësisht devijimin e moralit, vlerave dhe gjendjes si dhe mënyrën se si i ka kuptuar ligjet hyjnore nga realiteti kur dënohen popujt. Sikur të mos e kuptonte këtë realitet në bazë të konceptit të Islamit, nuk do të kishte pasur mundësi që t’ua paraqesë njerëzve madhërinë e metodës kur’anore.
Në tefsirin që i bën ajetit të 44 të sures “El En’amë” thotë:
“Gjatë qëndrimit tim në SHBA, e pashë me sytë e mi Fjalën e Zotit të Madhërishëm: “Meqë lanë pas dore atë me çka u këshilluan (urdhërin që t’i drejtohen Zotit), Ne ua hapëm dyert e çdo gjëje (begatie…)” (el En’amë, 44). Kjo skenë që del nga ajeti tregon begatitë dhe furnizimet e pakufizuara të cilët vetëm aty mund të bëhen ashtu siç bëhen. E shihja krenarinë e njerëzve për shkak të kësaj pasurie dhe ndjenjat e tyre se ajo është e caktuar vetëm për “njeriun e bardhë.” Bashkëpunimi i tyre me njerëzit me ngjyrë (zezakët) ishte në nivel shumë të ulët dhe të vrazhdë.
E shihja tërë këtë skenë dhe e kujtoja ajetin kur’anor dhe parashihja hapat që vijojnë pas për atë që janë në gjumë: “Derisa kur u gëzuan për atë që ju kishte dhënë, i kapëm befas, e ata mbetën të zhgënjyer. Ndaj u zhduk mbeturina e fundit e popullit mizor, pra falënderimi i qoftë Zotit të botëve!” (el En’amë, 44-45).
Nëse Zoti i Madhërishëm pas dërgimit të Pejgamberit (Paqja dhe bekimet e Allahut qofshin mbi të!) e ka ngritur (deroguar) dënimin me ç’rrënjosje, natyrisht që ekzistojnë dënime tjera dhe njerëzit, posaçërisht atyre të cilëve u janë hapur dyert e të gjitha begative, shijojnë shumë dënime, përkundër asaj që kanë prodhime dhe furnizime të shumta…
Dënimi psiqik, vuajtja shpirtërore, devijimi seksual dhe shkatërrimi i moralit janë disa fenomene që i përjetojnë sot këta popuj dhe e gjithë kjo ia tejkalon prodhimit, dëfrimit dhe kënaqësisë. E tërë jeta e tyre është e mbushur përplotë mjerim, mërzi e vuajtje. Përveç kësaj, aty ka edhe devijim të moralit politik nga ku shiten fshehtësitë e shtetit dhe tradhëtohet populli për hirë të kënaqësisë dhe devijimeve… S’do mend se këto gjëra kanë
përfundim negativ!
Ky është fillim i rrugës dhe në këtë kontekst Pejgamberi (Paqja dhe bekimet e Allahut qofshin mbi të!) thotë: “Kur të shohish se Zoti i jep njeriut në këtë botë atë që dëshiron (edhe pse bën mëkate), (dije) se kjo është proces (gradualitet)”; pastaj e lexoi ajetin: “Meqë lanë pas dore atë me çka u këshilluan (t’i drejtohen Zotit), Ne ua hapëm dyert e çdo gjëje (begatie) derisa kur u gëzuan për atë që kishte dhënë, i kapim befas, e ata mbetën të zhgënjyer” (el En’amë, 44).
Përveç kësaj, duhet theksuar se është sunnet (ligj) i Zotit në shkatërrimin e të keqes, në popull të ekzistojë e vërteta e pastaj Zoti e gjuan të keqin me të vërtetën dhe e shkatërron. Ithtarët e të vërtetës nuk janë përtacë dhe nuk presin që ligji i Zotit të realizohet pa punë dhe pa angazhim, ngase në të kundërtën nuk do ta përfaqësonin të vërtetën dhe nuk do ta meritonin një gjë të tillë skur të rinin ulur dhe sikur të ishin përtacë. E vërteta qëndron vetëm te populli i cili përpiqet që të sundojë pushteti i Zotit në tokë dhe i largojnë të tjerët që thërrasin në grabitjen e karakteristkave hyjnore(pushtetit të Allahut xh.sh.)”
Unë bindshëm besoj se materializmi dhe komunizmi i gjysmës së parë të shek. XX,257 në këtë kohë përjetuan kulmin dhe piedestalin e tyre. Të gjitha universitetet ndërkombëtare në përgjithësi dhe ato ruse (sovjetike) në veçanti, studentë e profesorë, mësonin dhe ua mësonin të tjerëve parimet e marksizmit, leninizmit dhe frojdizmit, si dhe parimet tjera destruktive e të devijuara që bien ndesh me Islamin dhe e kundërshtojnë besimin islam.
Për fat të keq, kjo metodë filloi të përhapet në mesin e muslimanëve në përgjithësi, dhe në disa shtete islame dhe arabe në veçanti, atëherë kur filloi ideja e ndryshimit të kurikulave dhe metodave studimore apo mësimore nëpër shkolla e universitete. Pra, duhej të kundërshtohej kjo rrymë destruktive dhe e hidhët si dhe të sqarohej dekadenca e saj. Njëri nga kundërshtarët e tillë ishte profesor Sejjid Kutubi (Zoti e mëshiroftë!), i cili shenjtërinë e Islamit e mbrojti me laps, me ide dhe me gjak.
Ende jemi duke folur për kulturën e kohës që duhet ta posedojë thirrësi, dhe ky është një aspekt i metodës së profesor Sejjid Kutubit në të kuptuarit e tij të ajeteve të da’vetit, gjë kjo që argumenton njohuritë e tij të gjëra rreth shkencave të kohës së tij…
Në këtë kontekst, Sejjid Kutubi thotë:
“Besimi në të padukshmen e dalloi njeriun nga bota e kafshës, mirëpo shoqëria materialiste e kësaj kohe, ngjashëm si shoqëria e materialistëve e të gjitha kohëve, dëshiron që ta kthejnë njeriun në botën e kafshës, e cila beson vetëm në atë që sheh dhe këtë e quajnë: “progres”. Jo, ky është regres, prej të cilit Zoti i mbron besimtarët duke i cilësuar si: “Të cilët besojnë në të padukshmen.”
Ata që flasin rreth “metafizikës” dhe “scientizmit” poashtu flasin edhe për “determinizmin historik” që nënkupton se e tërë ardhmëria është e përcaktuar. “Shkenca” sot thotë: “Ekzistojnë hipoteza” por jo edhe “teza”. Marksi pranonte “determinizmin” por ku janë sot parashikimet e Marksit? Ai parashihte formimin e komunizmit në Angli për shkak të
zhvillimit të lartë industrial, të kulminacionit të kapitalizmit në njërën anë, dhe të varfërisë së punëtorëve në anën tjetër, megjithatë, komunizmi u përhap në mesin e popujve që janë më të varfër industrialisht…
Në Rusi, Kinë dhe asnjëherë në shtetet e zhvilluara industriale. Marksi dhe Lenini parashihnin domosdoshmërinë e luftës në mes botës kapitaliste dhe asaj komuniste, mirëpo ja, pasardhësi i tyre Hrushçovi mban flamurin e “jetës së përbashkët paqësore.” Nuk dua të flas më gjatë rreth “domosdoshmërive” të tilla të parapara, ngase nuk meritojnë shqyrtim serioz.
Ekziston një e vërtetë që quhet e vërteta e të padukshmes dhe çdo gjë tjetër konsiderohet hipotezë. Poashtu ekziston një determinizëm në ngjarjet që ndodhin në bazë të caktimit dhe të kaderit të Zotit. Caktimi i Zotit është i fshehtë dhe atë e di Vetëm Ai, megjithatë, ekzistojnë ligje konstante të Universit, të cilat mund t’i zbulojë njeriu e të mbështetet në to si mëkëmbës në tokë, duke e lënë hapur derën e Caktimit të Zotit. Fshehtësitë e Zotit janë të panjohura dhe kjo është shtyllë e të gjitha gjërave: “Vërtetë ky Kur’an udhëzon në ate që është më e fortë.”
Me përfundimin e kësaj pjese arijmë në fund të ekspeditës intelektuale dhe të da’vetit me profesor Sejjid Kutubin (Zoti e mëshiroftë!) pasi që jetuam një kohë goxha të bukur me librin e tij “Fi dhilâlil-Kur’an” ashtu siç jetoi autori i tij me të, dhe gjatë kësaj ekspedite pamë se si ai e ka ndërlidhur tefsirin e tij të Kur’anit Fisnik, posaçërisht të ajeteve të da’vetit me kritikat kundër teorive dhe sistemeve pozitive destruktive të kohës së tij.
Me këtë metodë shkencore të cilën e përdori gjatë tefsirit të Kur’anit Fisnik për t’i ndërlidhur ajetet kur’anore me realitetin e jetës, ai njëherit ka ofruar edhe mësim të da’vetit islam. Ai ka plotësisht të drejtë kur thotë:
“Jeta nën hijen e Kur’anit është begati, gjegjësisht begati që e njeh vetëm ai që e shijon atë… Begati kjo, e cila ta zgjatë jetën, ta bekon dhe ta pastron atë.”
